8300 – 4300 r. p.n.e. W okolicy Polanki Wielkiej stwierdzono pierwsze ślady osadnictwa sięgające epoki kamiennej. Ślady te pozostawiły grupy ludności zajmujące się głównie zbieractwem oraz myślistwem.
4300 – 1700 r. p.n.e. Okres neolitu, czyli młodszej epoki kamiennej charakteryzuje się już stałym osadnictwem oraz początkami uprawy roli.
1700 – 650 r. p.n.e. Epoka brązu. W sąsiedniej Włosienicy, Grojcu czy Zatorze odnaleziono ślady osadnictwa związane z kulturą łużycką. Ludność z tego okresu zajmowała żyzne wysoczyzny lessowe prowadząc osiadły, rolniczy tryb życia.
ok. 200 r. p.n.e. – 130 r. Wczesna epoka żelaza, okres lateński. Przybyła wówczas na teren zachodniej Małopolski ludność celtycka zasiedla obszary nad Górną Wisłą, tworząc z miejscową ludnością wspólnotę stojącą na wysokim poziomie cywilizacyjnym. Przejawem tego jest wprowadzenie uprawy ziemi z zastosowaniem drewnianego radła, oraz nawożenia i płodozmianu. Zapoczątkowano też nieznaną wcześniej uprawę żyta i owsa. Do mielenia zboża po raz pierwszy użyto obrotowego żarna, a także wprowadzono do obiegu monetę.
130 – 400 r. Okres wpływów rzymskich. Charakteryzuje się zmianami w stosunkach społecznych oraz dalszym rozwojem gospodarczym rejonu.
400 – 600 r. Okres zastoju gospodarczego, znacznego zmniejszenia gęstości zaludnienia w zachodniej Małopolsce w wyniku osłabienia państwa rzymskiego, pogorszenia klimatu oraz najazdów koczowniczych plemion azjatyckich – Hunów w V wieku i Awarów w VI wieku.
VII wiek Początek średniowiecza na ziemiach polskich. Jest to okres wzrostu osadnictwa w zachodniej Małopolsce. Poziom wód opada, a klimat polepsza się. Powstają pierwsze od czasów kultury łużyciej grody i gródki. W pobliżu Polanki takie wczesnośredniowieczne gródki powstały m.in. w Łazach, Grojcu, Osieku. Obszary Ziemi Oświęcimskiej pokrywały wtedy lasy i puszcze, z rzadko tylko występującymi polanami. Na jednej z takich polan na terenie dzisiejszej Polanki Dolnej powstała w VII wieku osada dająca początek późniejszej Polance Wielkiej. Zarówno badania archeologiczne, jak i szacunkowe obliczenia pokazują, że osada ta mogła składać się z kilku luźno rozplanowanych domostw.
VII – IX wiek
W zachodniej Małopolsce pojawiają się pierwsze organizacje ponad plemienne jednoczące lokalne plemiona. Efektem tego zjednoczeniowego procesu jest powstanie silnego państwa Wiślan nad górną Wisłą. Polanka wchodzi w skład tego państwa.
875 – 907 r. Wyprawa księcia Świętopełka poddaje państwo Wiślan władzy Moraw. Na zajętych terenach wprowadzono chrześcijaństwo obrządku bizantyjskiego. Być może z tego okresu pochodzi legenda znana w okolicy Oświęcimia, głosząca jakoby św. Metody, ówczesny biskup Moraw uświęcił to miasto i okolicę, a pogańskie posągi zostały wrzucone do Soły. Upadek państwa morawskiego nastąpił w 907 roku, a Wiślanie odzyskali niepodległość.
950 r. Rządząca w Pradze dynastia Przemyślidów podbija ziemie Wiślan. Wówczas to na Ziemi Oświęcimskiej wprowadzono chrześcijaństwo obrządku łacińskiego.
987 r. Mieszko I – pierwszy chrześcijański władca Polan zajmuje zbrojnie Małopolskę, w tym również Ziemię Oświęcimską. W ten sposób Małopolska na trwałe została związana z państwem polskim.
988 r. Kraków oraz Ziemię Oświęcimska obejmuje syn Mieszka I, Bolesław Chrobry. W Oświęcimiu zakłada on rozległą kasztelanię, a zamek i okolice obsadza wiernymi sobie komesami i rycerzami.
995 r. Podróż św. Wojciecha z Pragi i Węgier do Gniezna na dwór Bolesława Chrobrego. Trasa pielgrzymki wiedzie prawdopodobnie również przez Ziemię Oświęcimską. Być może z tego czasu pochodzą legendy, jakoby św. Wojciech zakładał parafie w pobliskich Bulowicach i Dankowicach.
1000 r. Powstaje biskupstwo w Krakowie, do którego należą parafie Ziemi Oświęcimskiej.
1138 r. Testament Bolesława Krzywoustego dzieli terytorium Polski na dzielnice. Ziemia Oświęcimska wraz z Polanką należy do senioralnej dzielnicy krakowskiej.
1177 r. W wyniku wojny między spadkobiercami Krzywoustego o tron krakowski zostaje zawarty układ pokojowy, na mocy którego kasztelanię oświęcimską otrzymuje Mieszko Plątonogi, książę raciborsko – opolski. Od tego czasu Ziemia Oświęcimska, w tym Polanka staje się częścią Śląska i jest rządzona przez Piastów Śląskich. Okres ich dominacji trwa prawie 300 lat.
1241 r. Ziemię Oświęcimską atakują Tatarzy z grupy Bajdara. Poruszają się głównie szlakami handlowymi od Krakowa przez Zator w kierunku Oświęcimia, pustosząc okoliczne miejscowości. W pobliskim Osieku zachował się kopiec, w którym według legendy pochowano uczestników walk z Tatarami.
1290 r. Następuje podział księstwa opolskiego pomiędzy spadkobierców księcia Władysława. Następstwem podziału jest powstanie Księstwa Cieszyńskiego, do którego od tej chwili należy kasztelania oświęcimska wraz z Polanką. Książę cieszyński Mieszko tytułuje się „Panem na Oświęcimiu”.
Przełom XIII i XIV wieku
Prawdopodobnie data lokacji Polanki na prawie niemieckim. Lokacja została przeprowadzona na terenie dzisiejszej Polanki Dolnej, w późniejszych latach objęła również Polankę Górną. Polegała ona na przeniesieniu istniejącej już wsi ze zwyczajowego prawa polskiego na nowe prawo administracyjne i gospodarcze. Przebieg w/w lokacji był następujący:
Książę powoływał tzw. lokatora, czyli zasadźcę, który zostawał z reguły dziedzicznym sołtysem. Organizował on administrację wsi oraz samorząd z wójtem i ławą, sprawującymi władzę sądownicza. Lokator – zasadźca wyszukiwał kolonistów – rolników i osiedlał ich na miejscu, nadając im ziemię orną – często pozyskiwaną przez karczowanie lasów. Przeprowadzano regularne rozplanowanie wsi o kształcie zbliżonym do prostokąta. Wieś rozdzielona była wspólnym placem środkowym tzw. nawsiem – najczęściej (jak w przypadku Polanki) terenem przyległym do potoku. Po obu stronach nawsia wytyczano tzw. role, czyli grunty orne o średniej powierzchni jednego łana, czyli ok. 24 ha. W Polance w XIV i początkiem XV wieku nadano takich ról kilkadziesiąt, przy czym miały one powierzchnię od dwóch łanów tj. ok. 50 ha do połowy łana, tzn. połanki o pow. 10 – 12 ha. W okresie lokacji Polanka liczyła wg szacunkowych obliczeń 200 – 250 mieszkańców.
1317 r. Powstaje udzielne i niezależne Księstwo Oświęcimskie, do którego należy Polanka. Jego władca, książę Władysław jest dobrym gospodarzem i lokuje wiele miejscowości. Księstwo Oświęcimskie obejmuje znaczny obszar tj. Ziemię Oświęcimską, Zatorską, Wadowicką i Żywiecką. Okres niezależności księstwa trwa prawie 250 lat.
1326 r. Pierwsza pisana wzmianka o Polance, która była w tym czasie własnością książęcą i występuje pod nazwą „Polenka”. Dokument papieski wymienia parafię w Polance, jako już istniejącą (od ok. XII wieku) i opłacającą świętopietrze, nazywane „denarem św. Piotra”, czyli dobrowolną daniną na rzecz Stolicy Apostolskiej. Parafia w Polance należała w 1326 roku do rozległego dekanatu zatorskiego, wcześniej oświęcimskiego. Dekanat ten obejmował znaczny obszar z Krzeszowicami i Wadowicami włącznie i sięgał aż do Tyńca.
1396 r. Prawdopodobna lokacja Polanki Górnej. W dokumencie wystawionym przez księcia oświęcimskiego Jana III w 1396 roku wymieniona jest po raz pierwszy Polanka Stara „Polancza Antiqua”. W dokumencie tym książę zapisuje wiano swojej żonie Jadwidze, siostrze Władysława Jagiełły, zabezpieczając je m.in. na Polance Starej. Jak z powyższego widać obok Polanki Starej istniała wówczas i Polanka Nowa, czyli Górna, co zostało potwierdzone w następnych dokumentach. Wyodrębnienie tych nazw należy wiązać zapewne z lokacją Polanki Górnej przeprowadzonej z końcem XIV wieku przez księcia oświęcimskiego.
1413 r. W tym czasie w ludwisarni Jana Freuenstata w Krakowie wykonano dzwon, którego głos przez stulecia od czasów Księstwa Oświęcimskiego do dzisiaj rozlega się w Polance. Dzwon ten znajdował się w kościele p.w. św. Mikołaja, a obecnie jest umieszczony w nowym kościele parafialnym p.w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny.
1425 – 1435 r. Ziemię Oświęcimską obejmują niepokoje związane z destabilizacją sytuacji politycznej na Śląsku i w Czechach. Przejawem tego są najazdy oddziałów husyckich. W 1433 r. książę oświęcimski Kazimierz ginie w walkach z Husytami, a okolice Oświęcimia zostają spustoszone.
1437 r. Polanka jest własnością książąt oświęcimskich – synów księcia Kazimierza, którzy zastawiają ją mieszczaninowi krakowskiemu Janowi Szwarcowi.
1440 r. Deresław z Rytwian najeżdża Zator i okolicę, zdobywa miasto i przekazuje królowi polskiemu, który zwraca je książętom. Zapewne w tym czasie z Polanki zostali usunięci dotychczasowi zarządcy książęcy.
1441 r. Polanka Stara przechodzi w prywatne ręce, a jej właścicielem zostaje krewny Deresława z Rytwian, Mikołaj Myszkowski herbu Jastrzębiec.
1445 r. Następuje podział księstwa Oświęcimskiego pomiędzy synów Jana III. Polanka należy do Księstwa Oświęcimskiego, a granica z nowym Księstwem Zatorskim przebiega przez pola za starym cmentarzem.
1450 r. Okres sporów granicznych i wojen między książętami oświęcimskimi, a Jagiellonami.
1452 r. Wojska królewskie zajmują Księstwo Oświęcimskie, zdobywają Oświęcim, a książę zobowiązuje się do złożenia hołdu lennego królowi.
1457 r. W następstwie długotrwałych sporów i negocjacji ostatni książę oświęcimski Jan IV sprzedaje księstwo Polsce. W akcie sprzedaży wymieniona jest Polanka, która od tego czasu występuje pod nazwą „Polanki”.
XVI wiek
Wiek ten, to przede wszystkim wzrost znaczenia politycznego szlachty oraz rosnąca koniunktura na produkty rolne w Europie. W efekcie folwarki szlacheckie powiększały się kosztem gospodarstw kmiecych. Coraz liczniejsza jest grupa nie posiadająca ziemi tzw. komornicy i chałupnicy żyjący z pracy najemnej. Jednocześnie następuje rozkwit gospodarki rybnej. Produkty rolne z rejonu Oświęcimia spławiane są Wisłą do Krakowa i Gdańska.
1550 r. Budowa obecnego kościoła p.w. św. Mikołaja. Wkrótce jednak kościół zostaje zamieniony w zbór kalwiński przez właściciela Polanki Krzysztofa Myszkowskiego.
1564 r. Następuje ostateczna inkorporacja, czyli wcielenie Księstwa Oświęcimskiego do Korony. Od tego czasu ziemie te tworzą tzw. powiat śląski. Polanka należy do tego powiatu.
1598 r. Kolejny właściciel Polanki biskup krakowski Piotr Myszkowski przywraca kościół św. Mikołaja katolikom.
1600 – 1630 r. Zarządcą Polanki jest Aleksander Myszkowski, ostatni przedstawiciel tego rodu w Polance. Jemu to przypisuje się budowę, czy też przebudowę najstarszej, środkowej części pałacu, który przybiera charakter willi.
1633 r. Budowa drewnianej dzwonnicy w kościele św. Mikołaja zachowanej do dziś (w I poł. XVIII wieku obniżona).
1650 r. Polanka przechodzi na własność Aleksandra Gratusa Tarnowskiego.
1704 r. Kolejnymi właścicielami Polanki zostaje rodzina Cieńskich herbu Pomian, poprzez małżeństwo Kacpra Cieńskiego, Łowczego Koronnego z córką Aleksandra Tarnowskiego.
1769 r. Kacper Cieński zakończył gruntowną rozbudowę pałacu w Polance. Po obu stronach dziedzińca postawiono parterowe oficyny, które w niezmienionym kształcie istnieją do dziś.
1772 r. W wyniku rozbioru Polski Polanka znalazła się w granicach Galicji.
1777 r. W księgach parafialnych z końca XVIII wieku występują m.in. takie nazwiska: Boba, Gałgan, Huczek, Jarosz, Jarzyna, Jurecki, Maciąga, Nachajski, Nikliborc, Sikora, Tyran, Żurek. Niektóre z tych rodów mogą sięgać korzeniami do XV wieku.
1780 r. Reformy cesarza Józefa II tworzą podstawę prawną do powstania samorządów wiejskich z wójtem na czele.
koniec XVIII wieku
Na Ziemi Oświęcimskiej po raz pierwszy rozpoczęto uprawę ziemniaka na szeroką skalę.
1847 – 1848 r. W Polance wskutek złych warunków atmosferycznych następują po kolei: nieurodzaj, klęska głodu i epidemia tyfusu. W ciągu dwóch lat umierają 653 osoby. Na ten okres przypada powstanie starego cmentarza.
1850 r. Apolinary Cieński ujednolicił elewację pałacu i podniósł do wysokości I piętra boczne krużganki, co sprawiło, że dotychczasowe trzy odrębne części połączono w jedną o wyglądzie klasycystycznym.
1857 r. Po śmierci Apolinarego Cieńskiego kończy się dygnitarska linia tego rodu. Polanka przechodzi na spadkobierców Cieńskiego, Pieńczykowskich, którzy z kolei odsprzedają ją Teofilowi Wysockiemu herbu Odrowąż. W tym czasie wieś liczy 1527 mieszkańców.
1860 r. Początki szkolnictwa w Polance. Na mocy dekretu wydanego przez cesarza Franciszka Józefa o powszechnym nauczaniu, utworzono w Polance szkołę. Początkowo nauczanie odbywało się w organistówce, a pierwszym nauczycielem i dyrektorem był organista Józef Chruby.
1875 r. Powstaje pierwszy drewniany budynek szkoły obok kościoła.
1878 r. Z tego roku pochodzi najstarszy znany dokument z herbem Polanki oraz napisem „Wieś Polanka”
1896 r. Wybudowano murowaną szkołę powszechną w Polance Średniej.
1897 r. Założenie „Straży Ogniowej” w Polance. Data to znamienna, gdyż wokół Straży Ogniowej, później Ochotniczej Straży Pożarnej skupia się ruch społeczny, oświatowy i kulturalny Polanki. Założycielami i organizatorami straży byli ks. Izydor Steczko oraz Józef Chruby, dyrektor szkoły.
1905 r. Przy Ochotniczej Straży Pożarnej powstaje orkiestra dęta. Instrumenty zostały zakupione ze społecznych składek. Tradycje tej orkiestry są kontynuowane do dziś.
1909 r. Właściciele Polanki, Wysoccy dobudowują od zachodniej, ogrodowej części pałacu dwukondygnacyjne galerie podparte kolumnami. Prawa, południowa galeria została ozdobiona witrażami przedstawiającymi herby Odrowąż, Pilawa, Jastrzębiec ozdobione kwiatami.
1918 r. Powstaje II Rzeczpospolita Polska. Społeczeństwo Polanki funduje pomnik dla upamiętnienia mieszkańców wsi poległych na frontach I wojny światowej. Pomnik istnieje do dziś.
1918 r. Kierownikiem szkoły w Polance zostaje Antoni Zajas, legionista, społecznik i wychowawca młodzieży. Zakłada chóry śpiewacze, dziecięce i młodzieżowe, które odznaczają się wysokim poziomem artystycznym.
1922 r. W polance założone pierwsze organizacje młodzieżowe tj. Stowarzyszenie Młodzieży Katolickiej oraz Związek Młodzieży Wiejskiej. Z organizacji tej wyrosło wielu działaczy ruchu ludowego.
1925 r. Do Polanki przybywają siostry Karmelitanki Dzieciątka Jezus.
1937 r. Zakończono budowę Szkoły Podstawowej Nr 2 w Polance.
1939 – 1945 r. Wybuch II wojny światowej. Pałac w Polance zostaje zamieniony w sztab Luftwaffe. Część mieszkańców wsi zostaje wysiedlona do pobliskich miejscowości lub wywieziona na roboty w głąb Niemiec. W ich miejsce zostają osiedleni niemieccy rolnicy. Utworzone zostały duże gospodarstwa, w których pracowała pozostała ludność Polanki.
1945 r. Zakończenie II wojny światowej. Mieszkańcy Polanki odbudowują swoje gospodarstwa. Powstaje Polska Rzeczpospolita Ludowa, a wraz z nią nacjonalizacja i gospodarka planowa. W następnych latach część ludności Polanki znajduje zatrudnienie w nowo powstałych okolicznych zakładach przemysłowych, zwłaszcza w Zakładach Chemicznych Oświęcim.
1981 r. Zakończenie budowy kościoła p.w. Niepokalanego Serca N.M.P. w Polance Górnej oraz Diecezjalnego Domu Charytatywnego im. Jana Pawła II
1988 r. Zakończenie gruntownej renowacji pałacu w Polance, która została przeprowadzona przez Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną im. Tadeusza Kościuszki. Odnowiony budynek przeznaczono na cele kulturalne, gastronomiczne i hotelowe.
1989 r. Powstaje III Rzeczpospolita Polska. W Polance rozpoczyna działalność wiele małych i średnich firm, jednocześnie spora ilość przedsiębiorstw, zwłaszcza państwowych, upada bądź redukuje zatrudnienie.
1991 r. Oddano do użytku nowy kościół parafialny w Polance p.w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Powstanie tego pięknego obiektu było możliwe dzięki inicjatywie oraz dużym zdolnościom organizacyjnym ks. dziekana Tadeusza Porzyckiego oraz zaangażowaniu społeczeństwa Polanki.
1992 r. Zakończenie rozbudowy Szkoły Podstawowej Nr 2 – obecnie gimnazjum. Okazały budynek posiada pełne zaplecze z salą gimnastyczną włącznie.
2000 r. Budowa nowego amfiteatru w centrum Polanki, atrakcyjnie zlokalizowanego w starym parku pośród kilkusetletnich dębów.