W ramach akcji promocyjnej #OdkrywamySkarbyDolinyKarpia rozpoczynamy tematykę związaną z przyrodą Doliny Karpia.
Dolina Karpia to obszar wyjątkowy przyrodniczo. Wyjątkowość ta wynika nie tylko z obecności rzadkich w skali kraju i kontynentu przedstawicieli flory oraz fauny, ale i z faktu, że człowiek ma w tym duży udział. Funkcjonująca od ponad siedmiu wieków gospodarka karpiowa stworzyła na tym terenie niepowtarzalny, półnaturalny ekosystem, w którym ostoje znalazły gatunki wymierające w innych częściach kraju. Najcenniejszym przyrodniczo elementem tutejszego krajobrazu są stawy karpiowe skupione w dolinach Skawy i Wisły. Obecność wielu rzadkich gatunków ptaków była podstawą powołania w Dolinie Karpia ostoi ptaków o znaczeniu europejskim (IBA – Important Bird Area) i równocześnie obszaru Natura 2000 „Dolina Dolnej Skawy”, obejmującej dolinę rzeki Skawy oraz najważniejsze kompleksy w okolicach Zatora: Spytkowice, Przeręb, Bugaj oraz Rudze.
Rośliną występującą w Dolinie Karpia jest kotewka orzech wodny (Trapa natans L.) Jest to roślina jednoroczna, zakorzeniona w dnie zbiornika, o liściach pływających po powierzchni wody zebranych w rozety o średnicy od 5 do 60 cm. Kwiaty koloru białego są drobne i niepozorne, kwitną od maja do września. Bardzo charakterystyczne są natomiast nasiona – orzechy o średnicy ok 2,5 cm z czterema długimi, ostrymi wyrostkami zakończonymi harunowatymi zadziorkami, służącymi do rozsiewania przez zwierzęta. W Polsce stanowiska kotewki skupiają się głównie w Kotlinach Oświęcimskiej oraz Sandomierskiej (dorzecze Wisły i Sanu), a także na Nizinie Śląskiej w dorzeczu Odry. Optymalne warunki kotewka znajduje w płytkich (0,5-2m), ciepłych wodach stojących lub bardzo wolno płynących. Naturalnymi siedliskami były pierwotnie starorzecza, zakola dużych rzek, zarastające jeziora, obecnie większość stanowisk znajduje się na stawach rybnych, gdzie jest rośliną ekspansywną. Bywa, że zwarcie zarasta całą powierzchnię zbiornika.
Kotewka orzech wodny jest w Polsce rośliną rzadką, chronioną, wpisaną na czerwoną listę w kategorii – VU (narażony) i ujętą w czerwonej księdze roślin jako gatunek zagrożony (EN). Głównym zagrożeniem dla kotewki jest zanik jej naturalnych siedlisk.
Warto wiedzieć:
Nasiona kotewki od dawna wykorzystywane były przez człowieka w różnych celach: spożywczym, obronnym, ozdobnym. Bogate w skrobie orzechy służyły do wyrobu mąki, niedojrzałe, z miękką łupiną jako pokarm dla zwierząt domowych. Dojrzałe orzechy o sztywnych i ostrych wyrostkach rozsypane wokół domostwa chroniły przed złodziejami.
Atlas roślin spotykanych w Dolinie Karpia można pobrać ze strony:
www.dolinakarpia.eu/blog/materialy-informacyjno-promocyjne-o-dolinie-karpia/
Zdjęcia: Marcin Karetta