Bezpieczny Rolnik, Bezpieczna Wieś to hasło projektu prewencyjnego Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Poprzez ten projekt KRUS dąży
do zwiększenia zainteresowania rolników problematyką bezpieczeństwa pracy na wsi, a także do większego zaangażowania mieszkańców wsi w eliminowanie ryzyka wystąpienia wypadków w gospodarstwach rolnych.
Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w ramach projektu realizuje kilka kampanii prewencyjnych m.in. „Kości i stawy to też rolnika sprawy”. Jej celem jest zwrócenie uwagi na przyczyny chorób i urazów układu mięśniowo-szkieletowego, które zwiększają ryzyko wypadku przy pracy rolniczej.
Choroby układu ruchu stanowią poważny problem społeczno-ekonomiczny, a ich powszechne występowanie sprawia, że są zaliczane do chorób społecznych. Bóle mięśni, stawów i kości są wynikiem zaburzeń mięśniowo-szkieletowych obejmujących szeroki zakres problemów zdrowotnych. Najczęściej dotyczą: pleców (odcinka lędźwiowego kręgosłupa), szyi (odcinka szyjnego kręgosłupa), ramion oraz kończyn górnych i dolnych. Wynikają zwykle z długotrwałego przeciążenia organizmu,
a w szczególności kręgosłupa i prowadzą do powstawania mikrourazów oraz przyspieszają zmiany zwyrodnieniowe.
Rolnicy, ze względu na charakter wykonywanej pracy, są szczególnie narażeni na występowanie chorób układu ruchu. Mimo zwiększonej w ostatnich latach mechanizacji, a nawet automatyzacji prac, która umożliwiła wyeliminowanie wielu uciążliwych prac ręcznych, rolnicy wciąż narażeni są na nadmierny wysiłek fizyczny, który prowadzi do zmian chorobowych, a w następstwie do okresowej lub trwałej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym.
Przyczyny występowania chorób układu ruchu:
- nadmierny wysiłek fizyczny – podnoszenie oraz przenoszenie ładunków o dużej masie i gabarytach, przemieszczanie ładunków w pozycji wymuszonej
z jednoczesnym skrętem tułowia, a także zawyżona samoocena możliwości fizycznych człowieka, - długotrwała praca w wymuszonej pozycji ciała – powtarzalne czynności (częste pochylanie, skręty tułowia, praca na kolanach), nieodpowiednio przygotowane stanowisko pracy i źle dobrane narzędzia,
- brak odpowiednich środków wspomagających przemieszczanie ładunku – wózków, taczek itp.
- ekspozycja na wibrację ogólną – dotyczy kierowców ciągników rolniczych
i rolniczych maszyn samobieżnych, - czas pracy rolnika –zbyt długa praca powodująca przeciążenia narządu ruchu,
- stres – jako działanie długofalowe (spiętrzenie prac związanych z okresem zbiorów, klęski żywiołowe, trudna sytuacja ekonomiczna gospodarstwa, problemy rodzinne)
- praca ze zwierzętami – możliwość urazu narządów układu ruchu poprzez szarpnięcie, przygniecenie przez zwierzęta itp.
Aby zapobiec chorobom układu ruchu, należy:
- stosować właściwą technikę podnoszenia i przenoszenia wg zasady: podnoś ładunki oburącz, jak najbliżej ciała, na zgiętych kolanach, z wyprostowanymi plecami (tułowiem), unikając obciążenia jednostronnego;
- organizować ergonomiczne stanowisko pracy przez właściwy dobór narzędzi pracy oraz ich rozmieszczenie w sposób łatwo dostępny, co znacznie ułatwi pracę i pozwoli zredukować do minimum konieczność wykonywania czynności takich jak: skręty i zginanie tułowia, zginanie nadgarstków, unoszenie rąk ponad głowę, łokci ponad obręcz barków;
- ograniczyć do minimum ręczne prace transportowe, korzystać z narzędzi pomocniczych (wózków, taczek, krążków linowych, transporterów itp.), dzielić ładunki na mniejsze części, korzystać z pomocy drugiej osoby przy przenoszeniu ładunków o większej masie.
- przestrzegać norm podnoszenia i przenoszenia ładunków: praca stała – 12 kg dla kobiet, 20 kg dla mężczyzn; praca dorywcza: kobiety – 20 kg, mężczyźni – 50 kg;
- stosować przerwy w pracy w celu odciążenia mięśni przez odpoczynek
lub zmianę rodzaju wykonywanej pracy (praca urozmaicona); - dostosować tempo pracy do swoich możliwości i predyspozycji;
- kontrolować stan zdrowia
- zachować szczególną ostrożność w trakcie bezpośredniego kontaktu ze zwierzętami, szczególnie z dużymi osobnikami;
- zapobiegać urazom układu ruchu – stosować zawsze czyste obuwie, dostosowane do wykonywanej pracy, usztywniające staw skokowy z podeszwą antypoślizgową.
- korzystać z bezpiecznych drabin przy pracach na wysokości, stosować zabezpieczenia przed upadkiem (szelki bezpieczeństwa z linką – przy pracach na wysokości powyżej 2m) a przy wchodzeniu i schodzeniu z ciągników, maszyn i przyczep korzystać z drabinek, podestów, uchwytów zamontowanych fabrycznie).
W przypadku schorzeń i dysfunkcji w obrębie układu ruchu i układu oddechowego rolnikom przysługuje możliwość korzystania z bezpłatnej rehabilitacji leczniczej. Rehabilitacja jest organizowana w formie 21-dniowych turnusów prowadzonych w Centrach Rehabilitacji Rolników KRUS. Głównym celem prowadzonej rehabilitacji jest zapobieganie inwalidztwu lub ograniczenie go do poziomu umożliwiającego ubezpieczonemu dalsze wykonywanie pracy w gospodarstwie rolnym, a w przypadku osób, które zdolność do pracy utraciły jej przywrócenie. Z rehabilitacji leczniczej można korzystać nie częściej niż co 12 miesięcy.
Rolniku! Szanuj zdrowie – dbaj o swój kręgosłup.
Teresa Sajdak
Samodzielny inspektor
Placówka Terenowa KRUS w Oświęcimiu
Informacja sporządzona w oparciu o materiały prewencyjne KRUS dostępne na stronie internetowej www.gov.pl/krus
Zapraszamy do zapoznania się z zasadami ochrony zdrowia i życia w gospodarstwie rolnym i materiałami prewencyjnymi Kasy: Materiały popularyzatorskie – Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego – Portal Gov.pl (www.gov.pl)